Broj stanovnika na području Grada Kruševca u poslednjih 25 godina se konstantno smanjuje, a Centar za istraživačko novinarstvo Kruševac će kroz seriju tekstova i projekat „Zašto su nam kolevke prazne? – Demografska slika Kruševca i okoline“ pokušati da ukaže na osnovne probleme i uzroke ove pogubne pojave.
Prema podacima iz popisa stanovništva, koje je sproveo Zavod za statistiku Republike Srbije, na području Opštine Kruševac 1991. godine živelo je, u 100 seoskih i jednom gradskom naselju, 138.111 stanovnika. Na narednom popisu, 2002. godine, registrovano je 131.368 stanovnika, a na poslednjem popisu, pre šest godina, 128.752 stanovnika.
Prema procenama Zavoda za statistiku, koje se rade između dva popisa, 2014. godine na administrativnom području Grada Kruševca živelo je 125.853 stanovnika što jasno ukazuje da se trend smanjenja stanovništva nastavlja.
U ukupnoj populaciji Srbije stanovništvo opštine Kruševac učestvuje sa 1,79%, a u stanovništvu Rasinskog okruga sa 53,2 %.
– Indeks porasta stanovništva najviši je u periodu od 1961. do 1971. godine na nivou opštine i na nivou seoskih naselja, dok je najveći porast broja gradskog stanovništva zabeležen u periodu od 1971. do 1981. godine, kada je gradsko stanovništvo uvećano 1,8 puta. Ovakav porast broja gradskog stanovništva posledica je ubrzanog privrednog razvoja i intenzivne industrijalizacije ovog kraja.
Najintenzivniji pad broja stanovnika zabeležen je u periodu od 1991. do 2002. godine na nivou grada, seoskih naselja i opštine u celini. Ovo je period burnih političkih i ekonomskih promena, koje su uslovile smanjenje nataliteta, kao i prirodnog priraštaja. – navodi u svom naučnom radu „Problemi savremenog demografskog razvoja na prostoru Opštine Kruševac“ dr Ljiljana Stričević.
U periodu od 1948. do 2011. godine od 101 naselja broj stanovnika je povećan u 19 seoskih naselja (Begovo Brdo, Veliko Golovode, Gornji Stepoš, Dedina, Jasika, Kapidžija, Koševi, Krvavica, Lazarica, Lipovac, Malo Golovode, Modrica, Mudrakovac, Pakašnica, Parunovac, Pepeljevac, Ribarska Banja, Srnje, Čitluk) i u gradu Kruševcu dok je u 81 naselju zabeleženo smanjenje broja stanovnika.
U periodu od 2002. do 2011. godine porast broja stanovnika je zabeležen u gradu Kruševcu i 15 seoskih naselja (Begovo Brdo, Gari, Dobromir, Kapidžija, Komoran, Lazarica, Lipovac, Malo Golovode, Modrica, Mudrakovac, Naupare, Pakašnica, Pepeljevac, Petina, Poljaci).
U seoskim sredinama je izražen depopulacioni trend koji nije odlika samo Kruševca već i većeg dela Srbije.
Šta pokazuje komparativna analiza broja stanovnika u pojedinim seoskim naseljima od 1991. do 2002. godine?
Selo Bojince je 1991. godine imalo 147 stanovnika a na poslednjem popisu dvostruko manje – 72. Bovan je sa 283 spao na 149 žitelja, Boljevac sa 231 na 139, Doljane sa 409 na 209, Lovci sa 289 na 170.
Podatak nije poražavajući samo za mala sela u brdsko-planinskom području. Zdravinje je 1991. godine imalo 1.115 stanovnika, a pre šest godina 738 što je za skoro 30% manje. Vitanovac je za samo 20 godina sa 934 pao na 602 stanovnika, Kukljin sa 2.068 na 1.535.
– Tokom analiziranog perioda prosečan broj članova domaćinstva u selima opštine Kruševac se smanjio sa 5,1, koliko je bilo 1948. godine, na 3,4 člana 2011. godine. Ovakav negativan demografski proces posledica je, pre svega, smanjenja prirodnog priraštaja, nepovoljne starosne strukture, smanjenje stope nupcijaliteta i povećanje stope divorcijaliteta. Veliki značaj za smanjenje prosečnog broja članova domaćinstva imaju ekonomski, sociološki i drugi faktori.– ističe u svom radu dr Ljiljana Stričević.
Dr Stričević navodi da je u selu Srnadalje najveća prosečna veličina domaćinstva od 5 članova ali treba naglasiti da u ovom selu živi samo 60 stanovnika, raspoređenih u 12 domaćinstava. Manji broj stanovnika, ali i domaćinstava zabeležen je u selu Rlica gde u 11 domaćinstava živi samo 26 stanovnika.
Prema prognozama demografa Rlica će do 2021. godine ostati bez stanovnika. Ako se ova prognoza i ne ostvari u predviđenom roku gotovo je izvesno da 2031. godine Rlica neće imati nijednog stanovnika i time će postati prvo selo na teritoriji Grada Kruševca koje je „opustelo“
Pored smanjenja broja stanovnika za seoske sredine je karakteristično i starenje stanovništva.
Neposredno nakon Drugog svetskog rata mlado stanovništvo je činilo skoro trećinu ukupne populacije. Narednih decenija taj udeo je konstantno smanjivan da bi na poslednjem popisu mladi činili manje od 20% ukupnog stanovništva. Prema proceni iz 2014. godine na području Grada Kruševca živelo je samo 17.790 osoba starosti do 14 godina.
Istovremeno se udeo stanovništva starijeg od 60 godina povećao sa 10,4% na 27,5%. Procene iz 2014. godine kažu da ovde živi 24.104 osoba starijih od 65 godina.
Rezultati popisa iz 2002. godine pokazuju da je prosečna starost stanovništva opštine 40,6 godine, 2011. godine ta vrednost iznosila 42,7 godina a pre tri godine 43,3 godine. Indeks starenja na području Grada Kruševca je 143,3.
– U seoskim sredinama prosečna starost stanovništva se povećala od 41,8 na 43,8 godina. U nekim seoskim naseljima prosečna starost je preko 50 godina. Najstarije je stanovništvo sela Rlica, prosečno 57,3 godina, zatim Veliko Krušince – 51 godina, i Gavez – 50,1 godina. Od ukupno 101 naselja u opštini Kruševac samo u četiri je prosečna starost stanovništva ispod 40 godina, a to su Begovo brdo – 39,8 godina, Bivolje – 38,8 godina, Lazarica – 38 godina i Srndalje – 38,1 godina.– naglašava u svom naučnom radu „Problemi savremenog demografskog razvoja na prostoru Opštine Kruševac“, objavljenom u Glasniku Antropološkog društva Srbije, dr Ljiljana Stričević.
tek ce da budu prazne,ne brinete dovoljno o porodicama o majkama o tome da imaju prednosti u svemu pa i poslu.Proizvod takve nebrige je sada bas vidljiv.Zakidate i umanjujete primanja socijalno ugrozenim porodicama,a one nemaju nikakve prednosti prilikom zaposlenja,naravno svakoga je za tu kategoriju mnogo briga,i na kraju Srbija tiho i sigurno umire.