Stanovništvo Kruševca i okoline je sve starije i siromašnije, što dovodi do brojnih negativnih pojava među kojima su najizraženije zlostavljanje i zanemarivanje starih osoba.
Rezultati popisa stanovništva pokazuju trend porasta starog stanovništva na teritoriji Grada Kruševca i sve veći udeo ove grupacije u ukupnom stanovništvu.
Na popisu 1991. godine u Kruševcu je živelo 24.790 građana starijih od 60 godina, 2002. godine 29.662, a 2011. godine čak 33.121. Na poslednjem popisu više od četvrtine stanovnika teritorije Grada Kruševca (25,72%) je bilo starije od 60 godina, dok je pre 25 godina taj udeo iznosio samo 17,95%.
Prema proceni Zavoda za statistiku 2014. godine na teritoriji Grada Kruševca je živelo 24.104 žitelja starijih od 65 godina, a taj procenat se iz godine u godinu povećava.
Starenje stanovništva kao posledicu ima niz problema, a jedan od njih je povećani nivo nasilja i, pre svega, zanemarivanja starih osoba. Veliki broj starih osoba nema sopstvene izvore prihoda ili su oni minimalni. Egzistencija im često zavisi od dobre volje članova porodice ili najbližih srodnika.
U takvoj situaciji lapot, taj mračni običaj srpske tradicije, dobija nove oblike. Starije osobe kada zanemoćaju i nisu u mogućnosti da privređuju srodnici više ne ubijaju, ali ih zlostavljaju na razne druge načine – fizički i psihički ih maltretiraju, uskraćuju im hranu, lečenje, pristojne uslove za stanovanje…
O problemu koji je sve izraženiji u našoj zajednici razgovarali smo sa stručnjacima Centra za socijalni rad Kruševac – profesorom pedagogije i direktorkom ustanove Slađanom Čabrić, socijalnim radnikom Milicom Miljković i sociologom Ružicom Džugurdić.
Koji su najčešći vidovi zlostavljanja i zanemarivanja starih osoba na području koje pokriva Centar za socijalni rad Kruševac?
Zlostavljanje odnosno nasilje je sve ono što pojedinci, institucije ili procesi čine ili ne čine , a što direktno ili indirektno narušava potrebe i interese stare osobe.
Zlostavljanje odnosno nasilje može biti: fizičko, partnersko, emocionalno, seksualno, ekonomsko, fizičko i zanemarivanje koje spada u segment zlostavljanja.
Zanemarivanje predstavlja izostanak aktivnosti od strane porodice, staratelja ili obaveznika izdržavanja, koje bi zadovoljile potrebe starog lica.
Potrebe su osnovne fizičke (hrana, krov na glavom, odeća, zdravstvena briga, nega i higijena) i elementarne (psihološke – potreba za sigurnošću, prihvatanjem, poštovanjem i ljubavlju). U odnosu koji je aspekt brige i nege izostao zanemarivanje se deli na zdravstveno, fizičko i emocionalno.
U 2015. godini je uspostavljen efikasniji sistem zaštite donošenjem „Sporazuma o saradnji u sprovođenju zaštite žrtava nasilja u porodici i ženama u partnerskim odnosima na području grada Kruševca“ kojim su definisane uloge i nadležnosti Policije, Centra za socijalni rad (CSR), obrazovnih i zdravstvenih ustanova, pravosudnih organa i NVO.
Postupanje po Sporazumu dovelo je do naglog porasta prijava na nasilje. Registrovano je 665 prijava u 2015. godini, što je dovelo i do porasta neosnovanih prijava, ali je nesumnjivo da je razlog povećanog broja prijava veća osetljivost zajednice, kao i veća osnaženost žrtava da zatraže pomoć i prekine nasilje.
Koje vidove pomoći CSR Kruševac pruža zlostavljanim i zanemarenim osobama?
CSR zlostavljanim i zanemarenim osobama (žrtvama nasilja) pruža sledeće vrste usluga i mera zaštite u zavisnosti od stepena ugroženosti: izmeštanje na sigurno i bezbedno mesto, pokretanje postupka pred osnovnim sudom za izricanje mera zaštite od nasilja u porodici, obaveštavanje ili podnošenje krivične prijave Osnovnom javnom tužilaštvu (OJT), pružanje psiho- socijalne podrške žrtvama (osnaživanje) i materijalna podrška.
Od kojih službi i institucija najčešće dobijate informacije o zlostavljanju i zanemarivanju starih osoba?
Informacije najčešće dobijamo od Policijske uprave, Zdravstvenih službi, nevladinih organizacije i mesnih zajednica.
Sa kojim problemima u radu se susrećete kada dođete do informacija da su stare osobe zlostavljane ili zanemarivane?
Najčešći problemi u radu sa žrtvom su da minimiziraju problem, odbijaju izmeštanje u sigurnije okruženje, ponovo se vraćaju u isto okruženje, nisu svesne rizika, odbijaju da sami ili u ime njih CSR pokrene postupak pred nadležnim institucijama.
Kakvu saradnju CSR Kruševac ima sa Službom mesnih zajednica, Službom Hitne pomoći, Kućnim lečenjem, Opštom bolnicom, Policijom, Crvenim krstom i drugim instucijama i organizacijama u vezi starih osoba?
U skladu sa napred navedenim Protokolom, definisanim ulogama i nadležnostima, Centar koordinira postupcima u zaštiti žrtava nasilja. Sve institucije i službe preduzimaju mere zaštite iz okvira svje nadležnosti.
Kakva je procedura u slučaju da se konstatuje da su stare osobe zlostavljane ili zanemarivane od strane članova porodice ili bliskih osoba ili staratelja?
U zavisnosti od procene stepena ugroženosti stare osobe preduzimaju se i mere zaštite. Ukoliko je zanemarivanje, odnosno zlostavljanje od strane staratelja pristupa se njegovom razrešenju, bira se novi staratelj iz redova bližih srodnika ili se lice stavlja pod neposredno starateljstvo Organa starateljstva i tu funkciju obavlja radnik CSR.
Koliko specijalizovanih hraniteljskih porodica za stara lica ima na području koje pokriva CSR Kruševac?
Nema specijalizovanog hraniteljstva za stara lica na prostoru koji pokriva CSR Kruševac. Postoji samo hraniteljstvo za stara i odrasla lica i takvih porodica je 28.
Koliko starih osoba je trenutno smešteno u ovim porodicama?
Na dan 31.12.2015.godine u hraniteljskim porodicama smešteno je ukupno 18 starih osoba.
Šta se dešava sa starim osobama koje njihovi srodnici ne žele da preuzmu nakon lečenja u Bolnici?
Po dobijenom obaveštenju CSR vrši proveru porodičnih i drugih prilika na terenu, obavlja razgovor sa članovima porodice ili starateljima i posreduje u preuzimanju ako ne postoji rizik povratka u porodicu. U suprotnom takvo lice se smešta urgentno u hraniteljsku porodicu ili ustanovu. Prema obavezniku izdržavanja preuzimaju se Zakonom predviđene mere.
Na koji način se pomaže staračkim domaćinstvima koja nemaju prihode ili su nesposobna za rad?
U zavisnosti od procene stepena ugroženosti staračkog domaćinstva, utvrđuju se različite usluge: utvrđuje se pravo na novčanu socijalnu pomoć (NSP), jednokratnu novčanu pomoć (JNP), pomoć u naturi, zbrinjavanje u ustanovu socijalne zaštite ili hraniteljsku porodicu.
Koliko takvih porodica prima razne vidove pomoći na godišnjem nivou?
Prema evidenciji CSR u toku 2015. godine 328 starih osoba koristilo je NSP.
Koliko ima registrovanih beskućnika na području Grada Kruševca?
Evidenciju registrovanih beskućnika ne vodimo posebno. Postupamo po prijavi tako što stupamo u kontakt sa licem, legitimišemo ga, proveravamo prebivalište ili boravište radi utvrđivanja nadležnosti. Ako se radi o korisniku sa područja naše nadležnosti preduzimamo mere zaštite: proveravamo zdravstveno stanje, pribavljamo dokumentaciju koja nam je trenutno dostupna i pristupamo zaštiti lica prema stepenu ugroženosti. Za lica koja nisu u našoj nadležnosti obaveštavamo nadležan CSR. Ukoliko je visok stepen ugroženosti, lice zbrinjavamo i o tome obaveštavamo nadležan CSR.
Kako ocenjujete saradnju nadležnih institucija a vezano za zaštitu starih osoba od zlostavljanja i zanemarivanja?
Uvek je moguć viši stepen saradnje.
Comments are closed.