ISTRAŽIVANJE O MEDIJSKOJ PISMENOSTI MLADIH: Zabava i druženje važniji od učenja

Mladi iz ruralnih sredina na internetu svakodnevno provode više od četiri sata a većina njih društvene mreže koristi za zabavu i druženje, pokazalo je istraživanje CINK-a i DOK-a.

U okviru projekta „Za bolju medijsku pismenost mladih iz ruralnih sredina i pripadnica/pripadnika ranjivih grupa“, tokom jula i avgusta 2024. godine sprovedeno je straživanje o medijskoj pismenosti mladih na teritoriji Grada Kruševca i opština Varvarin, Ćićevac i Paraćin. Primarna ciljna grupa bili su mladi iz ruralnih sredina u ove četiri lokalne zajednice.

Istraživanje je obuhvatilo 208 ispitanika/ce uzrasta od 16 do 25 godina sa područja Grada Kruševca i opština Varvarin, Ćićevac i Paraćin. Anketiranje je sprovedeno kroz upitnik koji je obuhvatao pitanja o upotrebi interneta, percepciji medija, pouzdanosti informacija i odnosu mladih prema medijskom sadržaju.

Polovina ispitanika bila je iz Kruševca (48.08%), dok su mladi iz manjih opština Ćićevac, Varvarin i Paraćin činili preostali deo (20.19%, 17.31%, i 14.42%). Više od dve trećine ispitanika/ca (70.19%) živi u ruralnim sredinama, što ima značajan uticaj na pristup informacijama i medijima.

“Mladi iz ovih opština svakodnevno koriste internet, a najveći deo njih provodi između 4 i 6 sati dnevno online (28.85%), dok 14.42% ispitanika provodi više od 8 sati dnevno na internetu. Ovi procenti ukazuju na veliku upotrebu digitalnih medija kod mladih, što je važno za analizu njihove medijske pismenosti i uticaja koji društvene mreže imaju na njih.

 Instagram je najpopularnija društvena mreža među mladima a koristi je 32.11% ispitanika/ca, dok TikTok koristi 23.51%. Sa druge strane, Facebook, koji je ranije bio jedan od najpopularnijih društvenih mreža sada koristi samo 9.61% mladih”, objašnjava Nikola Bogojević, istraživač na ovom projektu.

Glavni razlog za korišćenje društvenih mreža je zabava, što je kao odgovor navelo 33.11% ispitanika. Značajan procenat koristi društvene mreže za druženje sa prijateljima (28.77%), dok se 16.44% mladih informiše o raznim temama preko društvenih mreža.

Više od trećine ispitanika (39.63%) susreće se sa lažnim vestima svakodnevno, dok 29.38% primećuje govor mržnje na internetu na dnevnom nivou. Uprkos tome, samo 8.53% ispitanika uvek prijavljuje govor mržnje, dok većina (34.12%) nikada ne prijavljuje takve sadržaje. Zanimljivo da čak 49,28% učesnika i učesnica ankete smatra da društvene mreže ne čine dovoljno da spreče govor mržnje.

“Internet portali su najčešći izvori informacija za mlade (36.26%), a slede televizija (23.81%) i društvene mreže (23.08%). Štampani mediji imaju najmanje poverenje i uticaj među mladima (9.16%). Ovi podaci ukazuju na izuzetno veliki uticaj digitalnih medija na formiranje stavova i mišljenja kod mladih. Od izuzetnog je značaja podatak da 31,58% ispitanika/ispitanica veruje da je „veoma važno“ da mediji budu slobodni i nezavisni dok njih 29,19% veruje da je to „važno“, navodi Nikola Bogojević.

Po Bogojeviću istraživanje je pokazalo da mladi u ruralnim sredinama posvećuju značajnu pažnju društvenim mrežama i internetu, ali je evidentna potreba za poboljšanjem njihove medijske pismenosti i razvijanjem kritičkog mišljenja.

“Edukacija o prepoznavanju lažnih vesti, govora mržnje i pouzdanih izvora informacija ključna je za formiranje odgovornih i informisanih korisnika/ca digitalnih medija u budućnosti. Od velikog značaja je i  informacija da mladi u velikoj meri prepoznaju govor mržnje ali da ne reaguju na njega, odnosno da ne prijavljuju takav sadržaj jer nemaju svest da na taj način mogu uticati na društvene mreže da unaprede svoje politike zaštite”, zaključuje Nikola Bogojević iz Drenovačkog omladinskog kluba.

Projekat „Za bolju medijsku pismenost mladih iz ruralnih sredina i pripadnica/pripadnika ranjivih grupa“, partnerski sprovode Centar za istraživačko novinarstvo Kruševac – CINK i Drenovački omladinski klub iz Drenovca, uz finansijsku podršku Evropske unije i Novosadske novinarske škole (NNŠ), u okviru regionalnog programa “Naši mediji”.