UNAPREĐENJE AKUMULACIJE JEZERA ĆELIJE: Kruševac i još četiri opštine udružene u projektu za bolju pijaću vodu

Da bi se situacija sa zagađenjem jezera Ćelije poboljšala Grad Кruševac odlučio je da učestvuje u Programu ”Podrška lokalnim samoupravama na putu pridruživanja EU – druga faza koji finansira Vlada Švedske, a realizuje  Švedska asocijacija lokalnih vlasti i regiona (SALAR)  u saradnji sa Stalnom konferencijom gradova i opština – Savez gradova i opština Srbije (SКGO).

„Poziv je obuhvatio više različitih paketa: zaštitu životne sredine, unapređenje poslovne klime na lokalnom nivou i prevenciju i upravljanje vanrednim situacijama. Kruševac  je konkurisao u oblasti zaštite i unapređenja životne sredine, a kada smo ušli u uži krug, opredelili smo se da naš cilj bude  unapređenje integralnog upravljanja vodama akumulacije „Ćelije“, kaže Olivera Drenovac, pomoćnica gradonačelnika Kruševca.

Izgradnja postrojenja, u smislu izrade stručne dokumentacije, za prečišćavanje otpadnih voda u Brusu i Blacu trebalo je da krene 2012. Ali je projekat obustavljen, tačnije bilo je izvesnih zastoja, između ostalog i zbog nedovoljne komunikacije i saradnje tri jedinice lokalne samouprave. Evropska delegacija, imajući to u vidu, tražila je da se to precizno definiše potpisivanjem međuopštinskog sporazuma. To je bilo potrebno da bi se obezbedila održivost postrojenja u Brusu i Blacu, jer ove lokalne uprave ne mogu da finansiraju rad svojih postrojenja. Grad Кruševac, kao zainteresovana strana za očuvanje jezera učestvovao je u sufinansiranju njihovog rada.

Jezero „Ćelije“ je veštačka hidroakumulacija nastala izgradnjom brane na reci Rasini u periodu od 1972. do 1983. godine i predstavlja značajan hidro i ekološki resurs Rasinskog okruga.

Sa jezera se vodom za piće snabdevaju građani Кruševca, Ćićevca, Aleksandrovca, Trstenika, a u perspektivi i opštine Varvarin, što čini oko 200 hiljada stanovnika. Pored  snabdevanja vodom za piće jezero je i značajan ekološki potencijal kao stanište biljnog i životinjskog sveta pa je pokrenuta inicijativa da se proglasi zaštićenim prirodnim dobrom.

Međutim, nemarnim odnosom prema jezeru sve je veći izazov i trošak  za JКP „Vodovod“ da obezbedi kvalitetnu pijaću vodu. Najveći negativan uticaj na kvalitet vode ima puštanje otpadnih voda sa teritorija Brusa i Blaca direktno u reke Blatašnicu i Rasinu, bez ikakvog prethodnog tretmana. Zagađenju doprinosi i nelegalna gradnja, puštanje otpadnih voda iz naselja na obali direktno u jezero, poljoprivreda, saobraćaj, neadekvatno zbrinjavanje čvrstog komunalnog otpada itd.

Studijska poseta Švedskoj gde su predstavnici grada Кruševca i opština Brus, Blace i Aleksandrovac na licu mesta videli tamošnje modele saradnje lokalnih samouprava u oblasti vodoprivrede i poučeni ovim iskustvima to preneli i u Srbiju. U planu je i jačanje regionalnog pristupa uključivanjem  ostalih jedinica lokalne samouprave na obezbeđenju pijaće vode i  atmosferske kanalizacije.

U februaru 2019.godine potpisan je Memorandum o razumevanju na zaštiti i održivom korišćenju jezera Ćelije između grada Кruševca i opština Brus, Blace i Aleksandrovac, a u julu i Pismo o namerama uspostavljanja međuopštinske saradnje u komunalnoj delatnosti odvođenja i prečišćavanja otpadnih voda. Ova dva dokumenta, koja su potpisali gradonačelnica Кruševca i predsednici opština Brus i Blace, omogućiće da se izgradnja postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda realizuje u najbržem roku. Primer jezera Ćelije još je jedan u nizu primera kako lokalne samouprave sarađuju  na projektima kojima se obezbeđuje bolji kvalitet života stanovnika tih opština zahvaljujući i krovnoj ulozi Stalne konferencije gradova i opština.